Буряад eһо заншалнууд

Жаргал хурылһан дүрэ дүрсэнүүд гэхэдэ:

1. Сагаан, улаан үнгэнүүд. Улаан үнгэ энэ юртэмсые гэрэлтүүлжэ байдаг наранай, хүн зониие дулаасуулжа байдаг галай үнгэ һэн тула, нангин, жаргалтай үнгэ гэгдэдэг. «Жаргалтай хатанай хасар улаан, жалгада хэбтэһэн үнэгэн улаан».
2. Халуун хушуута амитад. Хэшэгтэй хундэ хээлитэй гуун. Хэшэгтэй хунэй унаган дааган эрхэ, хэшэггуй хунэй ури хуугэд эрхэ.

1. Эрэ хүн – эрдэни зэндэмэни. Эрэ хүнэй жаргал эреэн сагаан хүдөөдэ. Эрэ хүн ябан жаргадаг, эхэнэр хүн һуун жаргадаг. Һайн эрэ ябаһан үзэһэнөө хөөрэдэг, муу эрэ эдиһэн ууһанаа хөөрэдэг.

1. Эхэнэр хүн. Һайхан эхэнэр жаргалай шэмэг, ухаатай эхэ гэр бүлын хэшэг. Эхэнэр хүн тогоогоороо буян жаргал олодог.
2. Угалзанууд. Дууһашагүй жаргал – дулаахан сэдьхэл. Холбоо һэеы гэрнүүд олон үхибүүтэй гэһэн удхатай. Үри бэетэй хүн жаргалтай, үхибүүгүй хүн – һүүдэр гэдэг. Эбэр угалза – олон малтай байгты гэһэн удхатай. Буряад зондо адууһа мал адаг баян гэгдээшье һаа, баһал хэрэгтэй юм.

Жаргал асардаг нангин юумэн, зүйлнүүд гэхэдэ

1. Эрдэм бэлиг. Эрдэм бэлиг – эрхим баян.
   • Оршолон дэлхэй нараар гэгээрдэг, хун турэлтэн эрдэм бэлигээр гэгээрдэг.
   • Жаргалай эхин – һургуули, залхуугай эхин – зоболон.
   • Һураһан хүн толон соо ябаха, һураагүй хүн манан соо ябаха.
   • Һайжархые хүсэбэл, залууһаа эрдэм һура, һаали хүлеэбэл, үбэлһөө үнеэгээ таргалуула.

1. Үри хүүгэд .
   • Үри хүүгэд – дунда баян.
   • Хамар ехэтын нюhан ехэ, ханшы утатын хэшэг ехэ гэжэ ехэ һонин оньһон үгэ бии юм. Ута ханшы соогоо үри хүүгэдээ оройгоод ябадаг байһан гэжэ эрдэмтэн Лагаева тэмдэглэнэ.
   • Эхын жаргал – ухибуудтээ
   • 
     • • Хормойгоор дүүрэн үхибуудтэй, хашаагаар дуурэн малтай хун жаргалтай
2. Эбтэй байдал.
   • Үдэхэ малай зүһэ – нэгэн. Өөдэлхэ зоной үгэ – нэгэн.
   • Хоёр хүн эбтэй болбол, түмэр хорёо мэтэ, хорин хүн эбгүй болобол, эбдэрхэй хорёо мэтэ.
   • Жаргалай ехэ – эб, зобологой ехэ – хэрүүл.
   • Эб нэгэтэн эбдэрхэгүй, үнэн ябадалтан үхэхэгүй.
   • Эбтэй зон эльгэнһээ халуун, хобтой зон хушуунһаа хүйтэн.
3. Арад зоной жаргал – мини аза жаргал. Биб гэһэн гансаараа, бидэбди гэһэн олоороо.
4. Үнэн нүхэд.
   • Зуун улаан үнеэнһээ зургаан һайн нүхэд дээрэ.
   • Замаг ехэтэй уһанда загаһан олон, зан һайтай хүндэ нүхэр олон.
   • Һайнтай нүхэсэбэл – һарын толон, муутай нүхэсэбэл – могойн хорон.
   • Һайн нүхэрһөө һайнай бала халдаха, муу нүхэрһөө муугай бала халдаха. Муу нүхэртэй ябанхаар гансаараа ябаһан дээрэ.
5. Элүүр энхэ.
   • Элуур байха –жаргал, уригуй байха – баян.
   • Мэндэ ябахада — жаргал, мэдэжэ ябахада – эрдэм.
   • Бэе һайтай хүнэй бодол сэдьхэлынь буригүй.
   • Үлбэрэй һүүлээр жаргал харагдаха, үүлэнэй һүүлээр тэнгэри харагдаха.
6. Ажал.
   • Ажал гээшэ жаргал.
   • Нэгэ удэр жаргал – тумэн удэр ажал.
   • Ажалша хүн ажал дээрээ суурхадаг.
   • Аашатай хүн хүндэёо буураха, ажалша хүн нэрэеэ нэмэхэ.
   • Ажалша хүн тоотой, ажалгүй хүн шоотой.
   • Ажаллахада жаргал бии болохо. Энээн тухай иимэ оньһон үгэ бии:
   • Зоболон гасалан хоёр зургаа хоноод эртэ ерэхэ.Зол жаргал хоёр зуу хоноод орой ерэхэ.
   • Ажалша хун азатай дайралдадаг.
   • Жаргалтай хун ажалша, жаргалгуй хун залхуу.
   • Ажалша хүн хойморто һууха, архинша хүн үүдэндэ хэбтэхэ.
   • Ажалша хүн нүхэрөөр ядахагүй, ангууша нохой ойдо төөрихэгүй.
   • Аадар бороогой һүүлээр агаар арюун байдаг, ажал хүдэлмэриин һүүлээр бэедэ амар байдаг.
   • Архинша хүн нохой наһатай, ажалша хүн ута наһатай.
   • Ажалша хүнэй амбаар дүүрэн, залхуу хүнэй заглуу хооһон.
7. Аха заха зониие хундэлэлгэ.
   • Бууралһаа үгэ дуула, бусалһанһаа ама хүрэ.
   • Ахань ахашаг, дүүнь дүүшэг байбал һайн.
   • Үхэр мал үбһэ тэжээлээр, үхибүүд үбгэдэй һургаалаар.
8. Инаг дуран.
   • Дуранда нюдэн үгы.
   • Дурлаһан хүн далай гаталха.
9. Гэр бүлэ.
   • Эжытэй хүн эльгэ дүүрэн.
   • Алтан дэлхэй дээрэ аба эжыһээ һайхан юумэн үгы.
   • Аба эжыгээ хүндэлдэг хүн алтанһаа үнэтэй.

Эдэ бүхы зүйлнүүд жаргалтай хүниие зураглана.